COCUKLARDA UC YAS DONEMI

ÇOCUKLAR'DA 3 YAŞ DÖNEMİ VE DUYGU DALGALANMALARI

Duygu Dalgalanmalarının Nedenleri

Çocuklar 3 yaş civarında sembolleştirmeye, iç dünyasında temsiller oluşturmaya başlar. Daha önce annesini karşısında göremezse onun yok olduğunu düşünerek ağlamaya başlayan çocuk, bu yaşta düşüncesinde yarattığı anne temsili ile onun yok olmadığına ve bir süre sonra döneceğine inanır. Ancak buna rağmen 3 yaş çocuğu bağımlılık ve özerklik arasında gelgitler yaşar. Bir yandan anneden ayrılmaktan korkar ve ona bağımlı kalmak isterken, diğer yandan güç ve kontrol duygusunu tatmak ister.

Çocuğun gelişimsel olarak yaşadığı bu gelgitler onu duygusal olarak da etkiler. Bir taraftan gücünü ve kontrolünü hissetmek onu heyecanlı ve mutlu yaparken, diğer taraftan güvensiz hissedip anneye tutunmak istemesi onda öfke yaratır. Böyle zamanlarda ağlama, öfke patlamaları, mızmızlanma gibi etrafındaki insanlar tarafından huysuzluk olarak vurgulanan davranışlarda bulunur.

İnsanların huysuzluk olarak tanımladığı aslında çocuğun görünürde bir neden yokken duygusal olarak olumsuz bir tona bürünmesidir. Gelişimsel dönemin etkilerinin yanısıra çocuklar yorgunluk, açlık gibi fiziksel ihtiyaçları olduğu zamanlarda da duygusal olarak kolayca etkilenebilir ve ‘huysuzluk’ yapabilirler. Benmerkezci tutumları henüz tam olarak değişmediği için her durumu kendilerine olan etkisine bakarak değerlendirirler.

Çocuğun duygusal iniş çıkışlarının sonunda huysuzluk etmesi duygularını ifade etmekte zorlanmasından kaynaklanır. Küçük bir çocuk ağlayarak veya huysuzluk ederek isteklerini dile getirirken, daha büyük yaşta bir çocuk kelimeleri kullanarak kendini ifade edebilir. Çocuk bu davranışları nedeniyle etrafındaki insanlardan ilgi toplayabiliyorsa bu davranışlara koşullanır ve bir daha ki sefer benzer duyguları yaşadığı zaman aynı yolu takip eder.

Anne ve Babaların Tepkileri

Çocuklarının duygusal iniş çıkışları karşısında anne ve babalar huysuzluk yapan çocuklarına bağırmak veya döverek cezalandırmak gibi değişik tepkiler verebilirler.

Bu gibi tepkiler çocuğun gelişimsel olarak normal olan bu yaşantısını anormal bir durummuş gibi yaşamasına sebep olur. Ileriki senelerde benzer duygular yaşadığı zaman duyguları ile başa çıkmakta zorlanır. Duygularının uygunsuz olduğunu düşünerek suçluluk yaşar. Anne ve babasına yük olduğu ve kötü bir çocuk olduğu çıkarımlarına varabilir. Her koşulda kendisine destek olabilecek güvenilir bir ailesi olduğuna dair inancı zarar görebilir.

Anne Baba Olarak Neler Yapabilirsiniz?

1- Çocuğunuzdaki bu duygusal değişimlerin gelişimsel olduğunu unutmayın.

2- Çocuğunuzun güç ve kontrol hissetmesine izin verin. Onunla inatlaşmayın.

3- Çocuğunuz gelgitler yaşadığı zaman bunu sakinlikle karşılayın, her durumda yanında olduğunuzu gösterin.

4- Çocuğunuzun kendinizden uzaklaşıp birey olma denemelerine izin verin. Zorlandığında yanında olduğunuzu gösterin.

5- Çocuğunuz sizi reddettiği zaman bunu kişisel algılamayın. Bunun bireyselleşme sürecinde bir adım olduğunu hatırlayın.

6- Çocuğunuzun duygusal dalgalanmalarını ifade etmesini teşvik edin. Huysuzluklarını görmezden gelip, sözel ifade kullandığı zaman takdir edin.

7- Çocuğunuza olumsuz duygularının kabul edildiği ancak bu duyguları ile daha uygun davranışlarla baş etmek zorunda olduğu mesajını vermeniz önemlidir.

8- Olumsuz davranışları ile nasıl başa çıkacacağını öğrenmesi için ona model olun. Canınızı sıkan bir durumdan ve bu duygunuzla nasıl başa çıktığınızdan bahsedin.

9- Huysuzluk anlarında çocuğunuzla iletişim kurmaya çalışın, ancak istemezse zorlamayın. Ona sakinleşmesi için zaman tanıdığınızı belirtin. Konuşmak isterse ona zaman ayırabileceğinizin mesajını verin.*Benimle konuşmak istersen mutfaktayım.*

Çocuklarının kaprisleri veya huysuzlukları karşısında anne ve babaların uygun yaklaşımda bulunmaları çocuğun bu durumu gelişimsel olarak uygun koşullarda yaşamasını sağlayacaktır. Böylece gelişimsel olarak normal olan bu durum çocuk ve ailesi tarafından anormal olarak algılanmayacak ve çocuğun gelişimi olumsuz yönde etkilenmeyecektir. Ancak zaman zaman anne ve babalar bu gibi durumlarda baş etmekte zorlanabilirler. Böyle zamanlarda bir uzmandan yardım alınması anne ve babaya destek sağlayacaktır.

Gülbin ÖZTÜRK TÜTER

Uzman Klinik Psikolog